Wat is acne?

Acne vulgaris, kortweg acne genoemd, is de medische term voor jeugdpuistjes. Vrijwel iedereen krijgt in de puberteit acne. Bij de één zijn het enkele puistjes, bij de ander is het een uitgebreide huidaandoening die veel psychische problemen kan geven en het plezier in het dagelijks leven kan vergallen. Acne kan soms ook na de puberteit blijven bestaan of pas op volwassen leeftijd beginnen.

Hoe ontstaat acne?

Acne berust op een ontsteking van de huid rondom de talgklieren (talgklierfollikels). Bij het ontstaan van acne spelen verschillende factoren een rol. In de meeste gevallen begint acne in de puberteit, wanneer de huid onder invloed van hormonen allerlei veranderingen ondergaat.

De talgklieren in het gezicht, op de rug en de borst worden groter en produceren meer huidsmeer of talg. Indien er teveel talg wordt afgescheiden, kan de talg zich ophopen en kan de uitvoergang van de talgklier verstopt raken. Deze talgophopingen worden mee-eters of comedonen genoemd. Er zijn oppervlakkige, open mee-eters (zwarte comedonen) en meer onderhuids gelegen, gesloten mee-eters (witte comedonen). De talgophoping wordt nog versterkt door toegenomen verhoorning van de afvoergang van de talgklier, waardoor deze nauwer wordt. In de talgklieren bevinden zich bacteriën, die de talg omzetten in vetzuren. Door de opgehoopte talg en de irriterende vrije vetzuren zet de verstopte follikel steeds verder uit en scheurt uiteindelijk open. De irriterende stoffen komen in de aangrenzende huid terecht en veroorzaken een ontsteking. Hierdoor ontstaan pukkels en puistjes.
Sommige vormen van acne ontstaan door uitwendige factoren. Meestal gaat het dan om contact met stoffen die een verstopping van de talgklier veroorzaken, zoals sommige cosmetica en vaseline of paraffine.

Acne wordt niet veroorzaakt door:

• het eten van bepaald voedsel. Vooral varkensvlees, chocola en patat worden als de boosdoeners beschouwd.
• een vitaminetekort. Het heeft dan ook geen zin vitaminepreparaten tegen acne te slikken.
• slechte hygiëne. Hygiëne houdt geen verband met acne.
• infecties. Acne is geen infectieziekte en wordt dus nooit van de ene mens op de andere overgedragen.
• transpiratie. Talgvorming en transpiratie hebben niets met elkaar te maken. Sterk transpireren heeft geen invloed op de ernst van acne.
• spanningen of stress. Eerder is het omgekeerde het geval: een ernstige acne kan aanzienlijke psychische spanningen oproepen (minderwaardigheidsgevoel).

Wat zijn de verschijnselen?

Acne vulgaris wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van mee-eters (comedonen), rode pukkels (papels) en puistjes (pustels). Als er een hevige ontsteking is, ontstaan onderhuidse ontstekingen die na genezing lelijke littekens kunnen achterlaten. De aanwezigheid van littekens speelt mee in het beoordelen van de ernst van de acne.

Wat is de behandeling?

Hoewel de behandelingsmogelijkheden voor acne de laatste jaren enorm zijn toegenomen, blijft acne een aandoening met een chronisch karakter. Acne is niet van de ene op de andere dag verdwenen.
Zelfs de lichtere vormen van acne vereisen vaak langdurige aandacht. Acne kan niet altijd worden genezen. Wel lukt het meestal ervoor te zorgen dat de acne “rustig” wordt en zo blijft totdat het uiteindelijk vanzelf overgaat.
 
Een standaardbehandeling voor acne bestaat niet.

De ernst van de aandoening, de klachten, het optreden van littekenvorming, maar ook leeftijd en geslacht, bepalen met welk anti-acne middel zal worden gestart. Bij de behandeling heeft men de keuze uit diverse middelen die op verschillende manieren werken:
 
Middelen die de versterkte verhoorning van de afvoergang tegengaan

Hiertoe behoren benzoylperoxide, tretinoïne (zie Nachtcrème Dr. Hamerlinck, dermatologist) en adapaleen. Zij worden toegepast in een crème, gel of lotion. Deze middelen zorgen ervoor dat de huid afschilfert, zodat de talg gemakkelijk
naar buiten kan. Het ontstaan van mee-eters wordt hierdoor tegengegaan.

Wat kunt u zelf nog doen?

De ultraviolette stralen in zonlicht kunnen tijdelijk een gunstige invloed hebben op acne. Een te intensieve blootstelling aan zonlicht of aan kunstmatige UV-bronnen wordt ontraden in verband met het risico op huidkanker. Overdaad schaadt! Het is belangrijk zich te realiseren dat sommige behandelingen die de dokter heeft voorgeschreven tegen acne (zoals isotretinoïne en bepaalde antibiotica) de huid als het ware extra gevoelig maken voor zonlicht.

De behandeling van acne heeft altijd even tijd nodig om effect te sorteren. Veelal duurt het minstens 1 tot 3 maanden voordat een bevredigend resultaat is bereikt. De meeste patiënten met acne hebben last van verhoogde talgproductie. Dit kan tot uitdrukking komen in een vettig glimmend gezicht. Door de huid vooraf te reinigen kunt u het teveel aan talg weghalen. (zie Reinigende gelaatslotion Dr. Hamerlinck, dermatologist). Overmatig wassen met water en zeep heeft geen zin en kan zelfs schadelijk zijn voor de huid. Geadviseerd wordt de huid dagelijks te wassen met lauw water, zonder te schuren of te scrubben. Het zelf uitknijpen of scrubben van mee-eters, pukkels en puistjes kan leiden tot littekens en verergering van de pukkels en is dan ook af te raden.
 
Tijdens de behandeling kan een droge huid ontstaan. Een hydraterende crème kan daarbij soms uitkomst bieden (zie Dagcrème Dr. Hamerlinck, dermatologist), maar pas wel op dat deze crème niet te vet is, waardoor weer puistjes kunnen ontstaan. Zo kan vaseline vooral bij mensen met een Afrikaanse achtergrond comedonen veroorzaken. (Zie foto nr 4) Als op de tube of pot echter “niet comedogeen” staat vermeld, dan heeft de fabrikant dit onderzocht en kan het veilig voor dit doel gebruikt worden.

Wat zijn de vooruitzichten?

Acne is een onschuldige aandoening, die meestal na enkele jaren vanzelf verdwijnt. Levenslange littekens kunnen door bovengenoemde behandelingen grotendeels worden voorkomen. Meestal verdwijnt acne voor het vijfentwintigste jaar, maar soms blijft de aandoening bestaan tot op oudere leeftijd.

*Gedeeltelijk overgenomen uit de patiënten folder van de Nederlandse Vereniging van Dermatologie en Venereologie.

Wat is rosacea?

Rosacea is een veel voorkomende chronische huidaandoening in het gezicht, die vooral gezien wordt bij vrouwen van middelbare leeftijd. De vier belangrijkste kenmerken zijn roodheid, kleine uitgezette bloedvaatjes (couperose), bultjes (papels) en puistjes (pustels). Oogafwijkingen komen veelvuldig voor bij rosacea en deze kunnen variëren van mild tot
ernstig. De aandoening is goed te behandelen (beter gezegd: te onderdrukken), maar zelden definitief te genezen.

Hoe ontstaat rosacea?

Rosacea ontstaat meestal rond het 30ste levensjaar en komt meer voor bij vrouwen dan bij mannen. De oorzaak van rosacea is onbekend. De ernst van rosacea kan worden beïnvloed door uitwendige factoren, waardoor de klachten kunnen toenemen. Voorbeelden hiervan zijn warmte, zonlicht, cosmetica, huidverzorgingsproducten en sommige geneesmiddelen. Geneesmiddelen die corticosteroïden (bijnierschorshormonen) bevatten kunnen rosacea veroorzaken of verergeren, zowel door inwendig gebruik als bij toepassing op de huid. Een oorzakelijke rol van voeding is nooit aangetoond; wel kan (tijdelijke) verergering van de roodheid optreden door het drinken van alcohol en het eten van sterk gekruid voedsel.

Wat zijn de verschijnselen?

De verschijnselen van rosacea zijn vooral gelokaliseerd op de neus, de wangen, het voorhoofd en de kin. De belangrijkste kenmerken van rosacea zijn blozen (vanzelf wegtrekkende roodheid), blijvende roodheid, bultjes (papels), puistjes (pustels) en uitgezette bloedvaatjes (couperose). Blozen kan worden uitgelokt door bijvoorbeeld emoties, warmte, zonlicht, hete of alcoholische dranken, hete of sterk gekruide spijzen en de menopauze. Minder vaak komen bij rosacea zwellingen van de huid voor. Soms ontstaan zwellingen door ophoping van vocht. Dit heet oedeem; de zwelling voelt zacht aan en verdwijnt vanzelf. Zwellingen kunnen ook ontstaan door toename van bindweefsel in de huid. Deze voelen harder en knobbelig aan en gaan niet vanzelf weg. Het bekendste voorbeeld hiervan is rhinophyma, dat ontstaat door vergroting van talgklieren op de neus en naderhand een toename van bindweefsel. De neus gaat er verdikt en knobbelig uitzien en wordt in het dagelijkse taalgebruik aangeduid als “drankneus” of “bloemkoolneus”. Ten onrechte, want het ontstaan van rhinophyma heeft niets te maken met alcoholgebruik. Rhinophyma treedt vrijwel alleen op bij oudere mannen.

Ongeveer de helft van de mensen met rosacea heeft ook oogafwijkingen. De oogafwijkingen die bij rosacea kunnen optreden zijn vooral ontstekingen van de oogleden (blefaritis) en van het hoornvlies en het bindvlies (keratoconjunctivitis). De meest voorkomende klachten zijn droge ogen, een branderig of stekend gevoel, tranende ogen en een gevoel alsof er iets in het oog zit (gevoel van zandkorrels).
Ook komt migraine bij relatief veel patiënten met rosacea voor, vooral bij hen die last hebben van blozen.

Wat is de behandeling?

Rosacea is doorgaans goed te behandelen, maar zelden definitief te genezen. Binnen een halfjaar na staken van de therapie treedt bij de helft van de mensen weer een verergering op. Bij een milde rosacea wordt eerst gekozen voor uitwendige behandeling met een crème of gel. Wanneer dit onvoldoende helpt wordt een behandeling met tabletten toegevoegd. Ernstige rosacea wordt direct met zowel tabletten als met uitwendige therapie behandeld.

Wat kunt u zelf nog doen?

U kunt zelf nagaan of er factoren zijn die de verschijnselen van rosacea bij u verergeren. Deze factoren kunnen per persoon verschillend zijn. Tot deze factoren behoren warmte, koude, wind, hete dranken, inspanning, gekruid eten, alcohol, emoties, huidreinigingsmiddelen, medicinale producten die de huid irriteren en medicijnen die blozen veroorzaken of verergeren. Probeer deze factoren te vermijden. Vermijd zoveel mogelijk blootstelling aan zonlicht en gebruik zo nodig een zonnebrandcrème (ook wel: antizonnebrandcrème of zonnemelk) met een hogebeschermingsfactor (factor 15 of hoger). Het gebruik van cosmetica die de huid niet irriteren of afsluiten (zie producten Dr. Hamerlinck, dermatologist) en camouflerende cosmetica die de roodheid verbergen, kan zeer prettig zijn voor diegenen die zich voor hun rode gezicht schamen.

Wat zijn de vooruitzichten?

Ofschoon de verschijnselen van rosacea zeer vervelend en cosmetisch erg storend kunnen zijn, is rosacea geen ernstige ziekte. Behalve bij sommige oogafwijkingen treden geen complicaties op. Verder is het goed om te beseffen dat rosacea weliswaar goed te behandelen is, maar niet definitief te genezen.

*Gedeeltelijk overgenomen uit de patiënten folder van de Nederlandse Vereniging van Dermatologie en Venereologie.

Met een droge huid ook wel xerosis genoemd, wordt een huid bedoeld die relatief te weinig vocht bevat. Bij een droge huid zien we een lichte schilfering al dan niet gepaard gaand met een beperkte roodheid. De huid voelt bij aanrakingruw en droog aan en kan aanleiding geven tot jeuk, krabneigingen en soms huidkloofjes.
Door verhoorning van epidermiscellen ontstaat de hoornlaag, die de huid zacht laat aanvoelen, bescherming biedt tegen overmatig vochtverlies (door verdamping) en protectie biedt tegen uitwendige beschadiging. Hydratie van de hoornlaag vindt plaats door vochtuittreding vanuit de dieper gelegen bloedvaatjes.

Talgklieren scheiden sebum af, een mengsel van verschillende vettige stoffen. Het sebum smeert zich uit over de huid, vormt een beschermend laagje op de buitenste hoornlaag en beperkt hiermee verdere uitdroging van de huid. Xerosis kan ontstaan door verstoring van de fysiologische hoornvorming, chemische verandering van de stoffen tussen de cellen en/of vermindering en veranderde kwaliteit van de sebumproductie. Met name op oudere leeftijd neemt de talgproductie af.

Uitdroging van de huid wordt versterkt door het wegwassen van lipiden en talg door overmatig zeepgebruik, langdurig baden of douchen en gebruik van heet water. 
De vochtigheidsgraad van de omgeving is ook van belang; tijdens de winter, bij schraal weer en in huizen met centrale verwarming ontstaat een droge omgeving, waarbij de huid door verdamping meer vocht verliest en eerder neigt tot uitdroging.

Bij gebruik van vaseline en-/of paraffine wordt de huid nog droger. Een gepigmenteerde huid verliest in ons klimaat veel vocht dwars door de huid heen. Vaseline sluit de huid af waardoor het vocht onder de vaseline of paraffine blijft staan. Dit vocht maakt juist de huid droger. Het is dus van belang om het vocht op te vangen door een creme waar wassen in zitten die de huid weer soepel maken en de huidbarriere herstellen (zie producten bodycreme dr. Hamerlinck, dermatologist). 

Bepaalde huidaandoeningen, zoals constitutioneel eczeem, ichthyosis en psoriasis, gaan gepaard met een droge schilferende huid.  

Frequent en langdurig douchen en baden dient vermeden te worden, evenals het gebruik van heet water en krachtig afdrogen. Zeepgebruik dient beperkt te worden. Bij onvoldoende effect kan het aantal keren douchen/ baden per week worden beperkt. Door na douchen, baden of zwemmen de huid goed in te vetten met een vettige body crème met een hydraterende werking (zie producten Dr. Hamerlinck, dermatologist)  kan uitdroging worden voorkomen.

*Gedeeltelijk overgenomen uit:

1. Auteur J.P. Cleveringa, NHG/Standaarden/Achtergronden
2. nl.wikipedia.org/wiki/drogehuid

Postinflammatoire hyperpigmentatie *
(Donkere verkleuring van de huid)

Wat is het?

Postinflammatoire hyperpigmentatie (PIH) is de meest voorkomende vorm van abnormale donkerverkleuring van de huid. Door een ontsteking van de huid wordt een overmaat aan melanine-pigment in de huid aangemaakt. De donkere verkleuring ontstaat exact op de plek waar de ontsteking zit en wordt zichtbaar zodra de ontsteking weer verdwijnt.
PIH wordt om cosmetische redenen vaak als bijzonder belastend ervaren.

Bij welke vormen van ontsteking ontstaat het?

Veel voorkomende oorzaken:  acne, eczeem, bacteriële huidinfecties (impetigo bijv.), gistinfecties, trauma en insectenbeten.

Minder vaak voorkomende oorzaken: psoriasis, lichen planus, lupus erythematosus, geneesmiddelreacties, uitslag door een virusinfectie.

Wie krijgt het?

PIH kan op elke leeftijd ontstaan. Mensen met een donker huidtype hebben een sterk  verhoogd risico. Bij hen is de PIH vaak donker en meer langdurig aanwezig dan bij mensen met een licht huidtype.

Hoe ziet het eruit?

Afhankelijk van de huidskleur van de persoon en de diepte waarop het extra aangemaakte pigment ligt kan de kleur variëren van lichtbruin tot donkerbruin tot grijs-blauw van kleur. Hoe dieper het pigment ligt hoe grijzer de kleur is. Wanneer de plek ook aan de zon is blootgesteld (in het gezicht bijvoorbeeld) kan de pigmentatie extra donker worden.

Hoe wordt het behandeld?

Postinflammatoire hyperpigmentatie is meestal moeilijk -of zelfs helemaal niet- te behandelen. Wanneer de ontsteking verdwenen is en niet meer terugkomt zal in veel gevallen de pigmentatie vanzelf (maar héél langzaam) verdwijnen. Vooral wanneer het pigment oppervlakkig in de huid gelegen is, is de kans op spontane verbetering redelijk groot. Diep gelegen pigment verdwijnt zelden.
Bij oppervlakkig gelegen vormen van PIH is behandeling met blekende crème (bijvoorbeeld hydrochinon crème) te overwegen. Helaas zijn de risico’s op complicaties bij deze therapie juist bij mensen met een donker huidtype vrij groot. Ditzelfde geldt voor behandeling met laser.
Laat U daarom vóór eventuele behandeling van PIH altijd goed voorlichten en begeleiden door een dermatoloog. De Nachtcrème van Dr. Hamerlinck, dermatologist kan de spontane verbleking van donkere vlekken bij een gepigmenteerde huid versnellen.

*Gedeeltelijk overgenomen van:  Huidinfo.nl